Fenerbahçe Cumhuriyeti'nin Yükseli$i

YalçIn DoGan, Milliyet, AGustos 1996

[Yer yer Cocuksu iddialar, Fenerbahçeli yOneticilerin gUClerini abartmalar ve
sUbjektif gOrU$lerle dolu bu yazIdaki dU$Unceler yazarIna aittir.
AktarIlIrken, orijinal dizgideki yazIm hatalarI ve TUrk gazetelerinde Cok sIk
gOrUlen gereksiz vurgulamalar dUzeltildi.]

Ulkede kim iktidarsa, Fener'le mutlaka bir baGlantIsI vardI. Ulkeyi kim
yOnetiyorsa, o ki$i ya da grubun Onde gelenlerinden biri, mutlaka aynI zamanda
Fener'in de yOnetimindeydi.

1911-12'de $ehzade Osman Fuat Efendi Fener'in ba$kanI... Kurtulu$ Sava$I
sIrasInda ******'Un yanInda Fenerbahçe... CHP'nin tek parti dOnemi, Ba$bakan
$UkrU SaraCoGlu, aynI zamanda Fener'in ba$kanI... DOnem deGi$iyor, iktidarda
Demokrat Parti var. Fener uyum gOstermekte gecikmiyor, DP'li TBMM Ba$kan
YardImcIsI Agah Erozan Fener'de ba$kan... 27 MayIs'la sallanan Fener, AP
iktidarIyla kendini buluyor. Fener'de ba$kan bu kez AP Istanbul Il Ba$kanI
Faruk Ilgaz.

Sonraki yIllarda TUrkiye'de kapitalist sUreC hIzlanIyor. KulUplere para gerek.
O zaman da "para babalarI Fener'de ba$kan". Fenerbahçe'nin tarihi sanki
TUrkiye'nin siyasal tarihi...

BugUn Refah Partisi Ust yOnetimi "futbol-siyaset ili$kisinin" farkInda...
OrneGin, Necmettin Erbakan zaman zaman sarI lacivert kravat takIyor! BilinCle.
Kendisi koyu Fenerli... En fanatik Fenerlilerin ba$Inda Adalet BakanI $evket
Kazan geliyor. Kazan Ankara'da hemen hiC Fener maCInI kaCIrmIyor. OrneGin,
geCen yIl oynanan Fener - AnkaragUcU maCInda devre arasInda yOneticilere geliyor
ve uzun uzun "takIm nasIl daha iyi oynamalI" konusunda taktik veriyor!

Bu kez Fener deGil ama Refah "Fener'le flOrte" daha sIcak. Ancak, RP OrgUtU
i$in sihirini pek kapmI$ deGil. Onlar kapmasa da aradaki siyasal ili$ki zaten
Coktan kurulmu$.

Yedi yIl unutulan $ampiyonluktan sonra Fener yine tahta CIktI. "Fenerbahçe
Cumhuriyeti" bir yUkseli$ ya$Iyor. Oyle renkli ki sadece sarI lacivert deGil
tam bir renk cUmbU$U iCinde.

KANARYA HER ZAMAN IKTIDAR

Karadeniz Refah Partisi OrgUtU fena tepki gOsterdi Istanbul BUyUk$ehir Belediye
Ba$kanI RP'li Recep Tayyip ErdoGan'a... Ancak, tepki sadece RP OrgUtUyle
sInIrlI kalmIyordu.

Belli bir aradan sonra Fenerbahçe'de yeniden ba$kanlIk yarI$Ina katIlan Ali
$en, kendine yOnetim kurulu olu$turmak iCin deGi$ik Cevrelerle temasa geCmi$ti.
Bundan yakla$Ik 20 ay Once, Ali $en "listeyi yaparken parasIna ve partisine
deGil, beynine bakarIm, ayrIca yOnetimde partiye dayalI bir sisteme izin
vermem" diyordu. ArdIndan ekliyordu: "Fenerbahçe'nin zaten kendisi bir
partidir!" Partisine deGil ama, $en'in ifadesiyle, becerisine inandIGI iCin,
Tayyip ErdoGan'I FB yOnetimine almaya CalI$Iyordu. $en "ben Demirel'ciyim"
sOzUnU sIk sIk tekrarladIGI halde, "yerel seCimlerde Tayyip'e oy veririm"
diyordu. Siyaset ne olursa olsun, Istanbul Belediye Ba$kanI Fenerbahçe
yOnetiminde olmalIydI!

Tayyip ErdoGan bu Oneriyi alInca Ali $en'e geldi. Birlikte Necmettin Erbakan'a
telefon ediyorlardI, ErdoGan'a izin koparmak amacIyla. CUnkU ErdoGan kendi
liderinin bOyle bir i$e nasIl tepki gOstereceGini pek OlCemiyordu. Ne de olsa
geCmi$in hurafeleri vardI, "topla oynamak gUnahtIr" gibi fetvalar veren hacI
hoca takImI eksik deGildi.

Erbakan, Tayyip ErdoGan'dan konuyu OGrenince hiC duraksamadI: "Aziz karde$im,
bOyle bir fIrsat ele geCer mi? Fenerbahçe Ulkemizin gUzide bir takImIdIr.
Milyonlarca taraftarI vardIr. Senin de RefahlI bir karde$imiz olarak
Fenerbahçe'de Refah Partimizi temsil etmen bizi ancak memnun eder!"

Izin CIkmI$tI ama...

GAZIANTEP'IN $IK UYARISI

Recep Tayyip genCliGinde futbol oynamI$, koyu bir Fenerbahçeliydi. $imdi
Istanbul Belediye Ba$kanI olarak etkin bir konumdaydI. RP yUkseliyor, RP ile
birlikte Fenerbahçe de yUkseliyordu. Yakla$Ik doksan yIllIk tarih kendini
tekrar etmek, siyasal iktidarlarla Fenerbahçe iktidarlarInIn Ozde$liGi kuralI
bir kez daha i$lemek Uzereydi.

Ama... Ilk tepki Karadeniz RP OrgUtUnden gelecekti. Karadeniz'de RP'liler
ayaklanmI$tI: "Bizim topla i$imiz yok! Top, dinimizde yasaktIr. Senin de
Fener'e girmeni istemiyoruz!" Recep Tayyip hafif sendeledi. HiC hesapta yoktu
bOyle bir engel!

Ancak, asIl "laik tepki" Gaziantep'ten gelecekti. Ali $en'in ba$kanlIk
koltuGuna yeniden oturacaGI kongreden bir hafta Onceydi. Fenerbahçe, TUrkiye
KupasI iCin Gaziantep'le oynayacaktI. Her zaman daha hava alanInda "sevgi seli"
halinde ba$layan kar$Ilamada bu kez bir gariplik vardI. G. Antepliler durgundu.
Gaziantep futbolcularI ertesi gUn kendi sahalarIndaki maCa CarpIcI bir
pankartla CIkIyordu:

"******'Un TakImI Fenerbahçe'ye Ba$arIlar!"

GerCekten, Fenerbahçe Kurtulu$ Sava$I'nIn takImIydI. Sadece Kurtulu$ Sava$I
sIrasInda Fenerbahçe kulUbUnden Anadolu'ya silah kaCIrmak deGil ama Istanbul'da
i$gal kuvvetleri takImInI yenerek de cephedeki askere moral a$Ilayan takImdI.
"******'Un takImI" idi.

$imdi "******'Un Fenerbahçe'sinde bir RP'liyi gOrmek", G.Anteplilere
dokunmu$tu. FarklI kutuplardan gelen iki tepki birle$ti, Recep Tayyip yOnetime
giremedi.

CUMHURIYET IÇINDE CUMHURIYET

$unu *bir Be$ikta$lI olarak* itiraf etmeliyim ki TUrkiye'nin en renkli takImI
Fenerbahçe.

Sadece en Cok taraftara sahip olmasI aCIsIndan deGil, kendi iCinde bitmeyen
iktidar mUcadeleleri, kurulduGundan bu yana siyasal iktidarlarla iC iCe
sUrdUrdUGU ili$kiler ve daha Onemlisi bu ili$kiler zincirinin "siyaset
sosyolojisi, siyaset-spor ili$kileri" aCIsIndan da Fenerbahçe gerCekten
incelenmeye deGer bir Ornek.

Bu gOzlemden yola CIkarak, bundan yedi yIl Once, o tarihte kendi alanInda ilk
denebilecek bir CalI$mayI "Fenerbahçe Cumhuriyeti" adI altInda yazdIm. Spor-
siyaset baGlantIsI ilk kez somut bir Ornekle sergileniyordu. Fenerbahçe Oyle
gUClUydU ki "Cumhuriyet iCinde sanki bir Cumhuriyet" idi... Iktidarlar
Fenerbahçe'den mUthi$ etkileniyordu, ama seCimle gelenler ama askeri
ihtilallere imza atanlar... Fener de gUnUn siyasal iktidarlarIna uyum
gOstermekte hiC geri kalmIyordu.

FB'nin kurulduGu 1907'den 1989'a kadar ya$anan tarih, o dizi ve kitapta
anlatIlIyor. Aradan geCen yedi yIlda, hele de $ampiyonlar Ligi'ne adIm atarken
Fenerbahçe'de neler ya$anIyor? I$te, bu dizide bunun OykUsU, zaman zaman
geCmi$teki olaylar da vurgulanarak Ozetlenecek.

PA$ADAN KAPATMA EMRI

Emir Istanbul SIkIyOnetim KomutanI Orgeneral Cemal Turan'dan geliyordu.
Harbiye'ye CaGrIlan Fenerli yOneticilere Kurmay Albay Emin Alptekin fena
baGIrIyordu:

"Fenerbahçe 27 MayIs'a kar$I. Bu nedenle Fenerbahçe'yi kapatacaGIz.!"

1920 Haziran'Inda I$gal Kuvvetleri tarafIndan kapatIlan Fenerbahçe, 1961
Mart'Inda kendi Ulkesinin ordusu tarafIndan mI kapatIlacaktI?

Bir gUn Once Istanbul'da Fenerbahçe-GenClerbirliGi maCI oynanIyordu. GenCler
3-2 Ondeydi. MaCIn bitmesine birkaC dakika kala FB'li YUksel bir gol attI ama
yan hakem Orhan GOnUl bayraGInI kaldIrdI, orta hakem Muzaffer Savran da golU
iptal etti. I$te, ne olduysa o anda oldu. FutbolcularIn itirazI tribUnlere
sICramI$tI. GOz gOzU gOrmUyordu. Sahaya giren bir sivil ki$i, futbolcu YUksel
ile kaptan $eref'in boGazIna sarIlIyor, "ben deniz yarbayIyIm, sizi $imdi
nezarete gOtUrUrUm" diyordu. YarbayIn futbolcularIn boGazIna sarIlmasI,
tribUnleri daha da delirtmi$ti. Ama aynI anda saha askerler tarafIndan kordon
altIna alIndI. Fenerli yOneticiler de Harbiye'ye...

UC yOnetici RU$tU DaGlaroGlu, Faruk Ilgaz ve Fikret ArIcan'a kurmay Albay
Alptekin Cok sert CIktI:

"Siz ve kulUbUnUz yanlI$ yoldasInIz. Gelecek hafta spor faaliyetlerini
yasaklayacaGIz. Bu olaylara sebep olan Fenerbahçe'yi de kapatacaGIz CUnkU
Fenerbahçe 27 MayIs'a kar$I!"

Her $eyi gOze alan RU$tU DaGlaroGlu bir adIm One CIktI:

"KIrk yIl Once dU$man ordularI ba$komutanI General Harrington, Anadolu'ya
silah gOnderdiGi iCin Fenerbahçe'yi kapatmI$tI. I$gal kuvvetlerinin yaptIGInI
$imdi siz mi tekrarlamak istiyorsunuz?"

Fenerli yOneticiler yarIm saat sonra serbest bIrakIlIyordu!

FENERBAHCE PARTISI

TezahUrat mUthi$ti maCa gelen Cumhurba$kanI Demirel'e...

Cumhurba$kanlIGI KupasI iCin Fenerbahçe ile Galatasaray kar$Ila$acak, kupayI
Demirel verecekti... Demirel'e refakat eden Ali $en'e de taraftarlar bUyUk ilgi
gOsteriyordu. TribUnlerden Once "Ali $en Ba$kan, Fenerbahçe $ampiyon" sloganI
yUkseldi. Derken "Ba$bakan Ali $en" diye baGIrmaya ba$ladI seyirci.

Anadolu'ya deplasmana gidildiGinde daha da garip sloganlar birbirini izliyordu.
Halk bazen "Padi$ah Ali $en" diye baGIrIrken, KUrtler "Ali Babo" diye
baGIrmadan kendilerini alamIyordu. "Ba$bakan Ali $en" lafI ilk kez CIkIyordu.
$en dayanamadI. Cumhurba$kanI Demirel'e sordu: "Fenerbahçe Partisi kursak,
oylarIn yUzde 60'InI alIr mIyIz?" Kupa maCIndan birkaC gUn Once Galatasaray
yOnetimi Demirel'i Cankaya'da ziyaret etmi$ ve kendisine bir plaket varmi$ti.
Demirel de "Ben ak$ama kadar GalatasarlIyIm" demek zorunda kalmI$tI! Yani,
gOnlUnUn ba$ka takImda olduGunu nazikCe sOylemeye CalI$Iyordu. Ali $en'in
sorusuna, bir Fenerbahçeli olarak, gerCekCi bir kar$IlIk verdi: "O ayrI $ey...
Halk Fenerbahçe'yi bUyUttUGUn iCin senin pe$ine dU$mU$. Ama siyasi parti lideri
olursan ne olur bilemem."

14 Ekim 1973 seCimlerinde CHP oylarIn yUzde 33.3'UnU, AP 29.8'ini almI$tI.
HiCbir partiye tek ba$Ina iktidar yoktu. SeCimden iki gUn sonra Milliyet'in
spor sayfasIndaki ba$lIk aynen $Oyleydi: "Fenerbahçe iktidarda..." Milliyet iki
ay sUreyle yurt CapInda bir anket dUzenlemi$, halkIn kulUplere duyduGu eGilimi
ara$tIrmI$tI. "HalkIn yUzde 60.56'sI Fenerbahçe'ye, yUzde 24.22'si Be$ikta$'a,
yUzde 15.22'si de Galatasaray'a gOnUl veriyordu." Herhangi bir siyasal parti
Fenerbahçe'nin Cok gerisinde kalIyordu. Ankete verilen yanItlar arasInda $u
cUmle dikkati Cekiyordu: "EGer Fenerbahçe partisi kurulsaydI, biz oyumuzu ona
verirdik." Ba$kan Ali $en'i bu yOnde tahrik eden belki de bu tUr sOzlerdi.

Ancak, aradan geCen sUrede Fenerbahçe'nin halkla ya$adIGI balayI co$kusunu
yitiriyordu. OrneGin, 1988'de Sabah gazetesinde yayImlanan benzer bir anket,
"Fenerbahçe yUzde 30.4, Galatasaray yUzde 29.2, Be$ikta$ yUzde 13.5" gibi bir
sonuC veriyordu. Fenerbahçe Cumhuriyeti dU$U$e geCmi$ti... Zaten 1988-89
sezonundaki $ampiyonlukla birlikte, aynI sevinci ya$amak iCin tam yedi yIl
beklemek gerekecekti.

ALTIN ITHALI

YUkseli$ altyapIyla ba$layacaktI. KulUbUn $irketle$mesi, gelirlerinin artmasI,
yeni tesislere kavu$masI... TaraftarIn beklediGi $ampiyonluklar belki
gecikiyordu ama Ce$itli yOnetimler saGlam bir yUkseli$in temelini atIyordu.

Fenerbahçe Almanya'dan, Deutsche Bank'tan tam elli kilo altIn, elli kilo gUmU$
ithal etti. Avrupa'da en bUyUk gelire sahip iki kulUpten Ingiliz Manchester
United'In yIllIk geliri 50 milyon pound, Alman Bayern'in 30 milyon marktI.
Fener gOzUnU bUyUk paralara dikmi$ti.

I$te, bu amaCla elli$er kilo altIn ve gUmU$, gelecek ay borsada i$lem gOrmeye
ba$lIyor. TIpkI Cumhuriyet altInI gibi, Fenerbahçe altInI ve Fenerbahçe gUmU$U
eylUlde piyasaya CIkIyor. Darphane'de i$lenen altIn ve gUmU$ten Fener bUyUk
para bekliyor. Bir spor kulUbU icin bu ilk uygulama.

AltIn ve gUmU$le kalmadI. SarI lacivert kravat, havlu ve bornozlar Uretildi.
BunlarI satmak iCin kurulan $irketin ba$Ina ErtuGrul HataylI getirildi. AyrIca,
Fenerbahçe UrUnleri A$ adInda bir pazarlama $irketi kuruldu, ba$Inda Vefa KUCUk
var.

YUkseli$teki altyapI bUyUk projeleri iCeriyor.